Εκπαιδευτικό υλικό
 

14-3-2014
 "Ο δικός μου κλοουν"
Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας – Εικαστικές δημιουργίες
Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Θεοδώρα Χανδρινού (Εικαστικών)
 

 

(Στο κείμενο που ακολουθεί εμπεριέχεται η εργασία με τίτλο "EMOTIONAL INTELLIGENCE – EMPATHY AND INTERPERSONAL COMMUNICATION" της Dr. Marinela Rusu, Romanian Academy, Iasi Section. Η απόδοση στα ελληνικά από το αγγλικό κείμενο έγινε από την εκπαιδευτικό Αγγλικών Ελένη Πετράκη. Την ευχαριστούμε για τη βοήθειά της.)

 

Τα πρώτα έτη της ζωής του ανθρώπου είναι τα καθοριστικότερα για την μετέπειτα πορεία στη ζωή του. Στοιχεία της ανθρώπινης προσωπικότητας και συμπεριφοριστικές εκφράσεις κρύβουν τον κώδικά τους σε αυτά τα χρόνια. Η οικογένεια ως πρωτογενής φορέας κοινωνικοποίησης και το σχολείο στη συνέχεια καλούνται να καλλιεργήσουν τα θετικότερα στοιχεία στον κάθε νέο άνθρωπο.

 

Σύμφωνα με την Dr. Marinela Rusu

 "Η προσωπική εξέλιξη δεν είναι μόνο σωματική ή πνευματική. Μπορούμε επίσης να μιλήσουμε για μία ‘’συναισθηματική εξέλιξη’’ και σ’ αυτό ακριβώς αναφέρεται η συναισθηματική νοημοσύνη."

Χαρακτηριστικά της Συναισθηματικής  Νοημοσύνης

Ο Daniel  Goleman, Αμερικανός ψυχολόγος, ανέπτυξε ένα πλαίσιο πέντε στοιχείων που ορίζουν τη Συναισθηματική Νοημοσύνη:

1. Αυτογνωσία. Οι άνθρωποι με υψηλή ΣΝ  είναι συνήθως άτομα με υψηλή αυτογνωσία. Καταλαβαίνουν τα αισθήματά τους και ως εκ τούτου δεν επιτρέπουν σ’αυτά να τους εξουσιάζουν. Έχουν αυτοπεποίθηση, επειδή εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους, και δεν επιτρέπουν στα συναισθήματά τους να βγουν εκτός ελέγχου. Επίσης δε διστάζουν να κοιτάνε με ειλικρίνεια τον εαυτό τους. Γνωρίζουν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους και δουλεύουν πάνω σ’αυτές για να γίνονται καλύτεροι.  Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτή η αυτογνωσία είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης.

2. Αυτοέλεγχος. Αυτοέλεγχο ονομάζουμε την ικανότητα να ελέγχουμε τα αισθήματά μας και τις παρορμήσεις μας. Οι άνθρωποι που αυτορυθμίζονται- αυτοελέγχονται –δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να γίνονται υπερβολικά ζηλιάρηδες ή να θυμώνουν υπερβολικά και δεν παίρνουν απρόσεκτες αποφάσεις ή αποφάσεις της στιγμής. Σκέφτονται πριν ενεργήσουν. Χαρακτηριστικά του αυτοέλεγχου είναι η περίσκεψη, η άνεση με τις αλλαγές, η ακεραιότητα και η ικανότητα να λέει κάποιος όχι.

3. Παρακίνηση. Οι άνθρωποι με υψηλό βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης συνήθως παρακινούνται. Προτιμούν να αναβάλλουν τα άμεσα αποτελέσματα αποβλέποντας στη μακροπρόθεσμη επιτυχία. Είναι υψηλά παραγωγικοί, αγαπούν την πρόκληση και είναι πολύ αποδοτικοί σε ο,τιδήποτε  κάνουν.

4.  Ενσυναίσθηση. Αυτό είναι ίσως το δεύτερο πιο σημαντικό στοιχείο της συναισθηματικής νοημοσύνης.  Ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα κάποιου να διακρίνει και να καταλαβαίνει τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τις απόψεις των άλλων ανθρώπων. Οι άνθρωποι που έχουν ενσυναίσθηση είναι καλοί στο να αναγνωρίζουν τα αισθήματα των άλλων ακόμη και όταν αυτά τα αισθήματα δεν είναι εμφανή.

Αποτέλεσμα αυτού είναι ότι οι άνθρωποι που έχουν ενσυναίσθηση είναι συνήθως άριστοι στο να ελέγχουν σχέσεις, να ακούνε και να κάνουν σχέσεις με τους άλλους. Αποφεύγουν να διαμορφώνουν στερεότυπα και να κρίνουν πολύ γρήγορα και ζουν τη ζωή τους ανοικτά και έντιμα.

5. Κοινωνικές Δεξιότητες. Είναι συνήθως εύκολο να μας αρέσουν και να μιλάμε με ανθρώπους που έχουν καλές κοινωνικές δεξιότητες και αυτό είναι άλλο ένα δείγμα της υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης. Αυτοί που έχουν ισχυρές κοινωνικές δεξιότητες είναι τυπικά ‘’παίκτες ομάδας’’. Αντί να επικεντρώνονται πρώτα στη δική τους επιτυχία, βοηθούν τους άλλους να αναπτυχθούν και να λάμψουν. Μπορούν να διαχειριστούν καυγάδες, είναι πολύ επικοινωνιακοί και είναι δεξιοτέχνες στο να χτίζουν και να διατηρούν σχέσεις.

 

Η ΣΝ  αγκαλιάζει και σχετίζεται με πολυάριθμους κλάδους της συμπεριφοριστικής, συναισθηματικής και επικοινωνιακής θεωρίας όπως τον NLP (Nευρο-Γλωσσικός Προγραμματισμός ) και  την ενσυναίσθηση.

Το ανθρώπινο μυαλό αποτελείται τουλάχιστον από τρεις βασικές λειτουργίες: γνωστική, συναισθηματική και βουλητική.

  1. Το γνωστικό συστατικό  του μυαλού περιλαμβάνει τις πνευματικές ενέργειες τις οποίες παραδοσιακά συνδέουμε με τη ‘’σκέψη’’ ως ανάλυση, σύγκριση, υπόθεση, συμπέρασμα, απορία, αντίθεση, αξιολόγηση. Η γνωστική λειτουργία έχει σχέση με την αντίληψη, τη λογική και την εξήγηση των πραγμάτων.

  2. Η συναισθηματική λειτουργία ή λειτουργία των αισθημάτων είναι εκείνο το τμήμα του μυαλού που είναι η εσωτερική μας οθόνη η οποία μας πληροφορεί τι κάνουμε σε κάθε κατάσταση ή συνθήκες. Είναι ο δείκτης που μας λέει αν τα καταφέρνουμε καλά ή όχι. Επειδή είμαστε συναισθηματικά πολύπλοκοι, οι άνθρωποι νιώθουν μια μεγάλη ποικιλία αισθημάτων από ευτυχία μέχρι λύπη, από ενθουσιασμό μέχρι κατάθλιψη, από χαρά μέχρι θλίψη, από ικανοποίηση μέχρι απογοήτευση κ.τ.λ.

  3. Η τρίτη λειτουργία του μυαλού, η ύψιστη καθοδηγητική δύναμη, είναι η διαμόρφωση της θέλησης. Σ’ αυτή τη λειτουργία έγκεινται οι ημερήσιες διατάξεις, οι σκοποί, οι στόχοι, οι αξίες, οι επιθυμίες, οι επιδιώξεις, τα κίνητρα και οι δεσμεύσεις. Αυτή είναι η μηχανή του μυαλού, η οποία μας ωθεί προς τα πάνω και μας κινεί προς τη δράση, μας καθηλώνει ή μας αποτρέπει από τη δράση. Αυτή λοιπόν η καθοδηγητική δύναμη, οι επιθυμίες και η βούληση έχουν ρόλο ‘’κλειδί’’ στον καθορισμό της συμπεριφοράς μας.

Αν και αυτές οι τρεις λειτουργίες του μυαλού υπηρετούν διαφορετικούς ρόλους, λειτουργούν τόσο στενά μεταξύ τους, ώστε μόνο θεωρητικά μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά. Όποτε υπάρχει σκέψη, υπάρχει κάποια σχετική ορμή και αίσθημα. Όποτε υπάρχει κάποιο αίσθημα, μπορεί να βρεθεί κάποια σχετική σκέψη και ορμή. Όποτε υπάρχει ορμή, με κάποιο τρόπο υπάρχει παρουσία σκέψης και αισθήματος.

Παρά το γεγονός ότι η γνώση, το αίσθημα και η βούληση είναι εξίσου σημαντικές λειτουργίες του μυαλού, είναι η γνώση ή η σκέψη που είναι το κλειδί για τα άλλα δύο. Αν θέλουμε να αλλάξουμε ένα αίσθημα, πρέπει να διακρίνουμε τη σκέψη που τελικά οδηγεί στο αίσθημα αυτό. Αν  θέλουμε να αλλάξουμε μια επιθυμία, πάλι πρέπει να διακρίνουμε και να αλλάξουμε τη σκέψη που βρίσκεται πίσω από την ορμή, αν πρόκειται να αλλάξει η συμπεριφορά μας.

 

 

Είναι αναγκαίο να αναπτύξουμε ένα διδακτικό μοντέλο, στο μάθημα της Εικαστικής Αγωγής, που θα ενισχύει την ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων. Θέτοντας ως στόχο την καλλιέργεια  της συναισθηματικής νοημοσύνης, την ανίχνευση και ενίσχυση  δεξιοτήτων, δίνεται νέα διάσταση στο κατεξοχήν βιωματικό  αυτό μάθημα.  Ενθαρρύνοντας την έκφραση των συναισθημάτων,  με λεκτική μορφή αλλά και μη λεκτική μέσω της τέχνης και δημιουργίας οι διδακτικές προσεγγίσεις  στοχεύουν στην:

* διερεύνηση

* κατανόηση

* έκφραση

* διαχείριση

  

Βοηθάμε το παιδί να αποκωδικοποιήσει και να δώσει μορφή σε μία "άγνωστη" για αυτό, αρνητική ψυχολογική κατάσταση που βιώνει. Πλουτίζοντας το λεξιλόγιό του μαθαίνει να προσδίδει τους αντίστοιχους χαρακτηρισμούς για κάθε διαφορετική περίπτωση. Έτσι μπορεί να  χειριστεί μόνο του αυτά τα νέα δεδομένα. Το δυσάρεστο συναίσθημα όταν αποκτά οντότητα και συγκεκριμένη μορφή αποσαφηνίζεται, έχει όνομα,  όρια και κατά συνέπεια μπορεί να γίνει διαχειρίσιμο.

 

«Ο δικός μου Κλόουν»

Στο μάθημα της Εικαστικής Αγωγής, στο πλαίσιο Προγράμματος Αγωγής Υγείας που υλοποιείται αυτόν τον καιρό με τους μαθητές των τμημάτων Α1 και Α3 και με την ευκαιρία των εποχιακών δημιουργιών κατά τη χρονική περίοδο της Αποκριάς, υλοποιήθηκε εργασία με τον τίτλο "Ο δικός μου κλόουν".

Τα έργα που φιλοτέχνησαν οι μαθητές μπορείτε να τα δείτε εδώ

Μέσα από το Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας έγινε:

 

Τα παιδιά ολοκλήρωσαν, με μεράκι κι αγάπη, ατομικές και ομαδικές εικαστικές δημιουργίες. Χρησιμοποίησαν ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ, μαρκαδόρους και  μεικτή τεχνική. Έτσι αξιοποίησαν  τη γνώση που αποκόμισαν  κατά τη διδασκαλία του μαθήματος της Εικαστικής Αγωγής στο ωρολόγιο πρόγραμμα.

 

Διδακτικές προσεγγίσεις και στόχοι:

Συμπέρασμα

Οι προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες συλλειτουργούν στη διάπλαση της υγιούς και ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Ιδιαίτερη σημασία στη συναισθηματική καλλιέργεια και την ανάπτυξη της Συναισθηματικής Νοημοσύνης του παιδιού καταδεικνύεται πως  κατέχει η  ενσυναίσθηση. Στοχοθετείται, για τον λόγο αυτό, ως καθοριστικό στοιχείο πρόληψης και αγωγής υγείας. Με όχημα το μάθημα της Εικαστικής Αγωγής και την υλοποίηση προγράμματος Αγωγής Υγείας επιτυγχάνονται οι κυριότεροι παιδαγωγικοί στόχοι.  

Αξιοποιούνται  συγκεκριμένες βιωματικές, δημιουργικές πρακτικές και μέθοδοι διδακτικής προσέγγισης.

Επίσης, λαμβάνοντας υπόψη τις βασικές αρχές που διέπουν την υλοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ακολούθησαν δραστηριότητες που κάλυψαν: 

  Θεοδώρα Χανδρινού – Εικαστικός ΠΕ 08, (Ζωγράφος – Χαράκτρια).