Εκπαιδευτικά προγράμματα
28-02-2014
Τμήμα
Α3
Προσεγγίζοντας τη διαφορετικότητα... λίγο διαφορετικά.
Υπεύθυνη
εκπαιδευτικός:
Καλλιόπη Βλάχου
(δασκάλα)
Προσεγγίζοντας τη διαφορετικότητα…. λίγο διαφορετικά.
Παιδαγωγική αξιοποίηση των θεαμάτων:
"Πίνακες ζωγραφικής με άξονα τα ανθρώπινα συναισθήματα" από την ομάδα "Παραμύθι από μακριά" και παράσταση κουκλοθέατρου
"Όσο πιο γρήγορα" από την ομάδα "Τα φτερά του μύθου",
που παρακολούθησαν οι μαθητές της τάξης μου.
Μια διαθεματική προσέγγιση της διαφορετικότητας μέσα από τη ζωγραφική, τη μουσική, τον κινηματογράφο, το θέατρο, το παραμύθι και τα μαθήματα της Γλώσσας και της Μελέτης Περιβάλλοντος.
1ο ΜΕΡΟΣ
Στα πλαίσια του προγράμματος Aγωγής Υγείας με τίτλο "Αποδέχομαι-Μοιράζομαι-Εντάσσομαι-Αυτοπροσδιορίζομαι" που πραγματοποιούμε στην τάξη μας και αξιοποιώντας τα μαθήματα της Γλώσσας, "Μόνος στο σκοτάδι", "Χωρίς φως", "Το παράξενο ταξίδι της Συννεφένιας" και "Ψιχάλες", μας δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουμε για τα ανθρώπινα συναισθήματα (τη χαρά, τη λύπη, την απογοήτευση, τη ζήλεια το φόβο) και να διερευνήσουμε τους λόγους που μπορεί να τα προκαλέσουν.
Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του παραμυθιού "Το παράξενο ταξίδι της Συννεφένιας" διαπιστώσαμε ότι δεν είμαστε σίγουροι για το πώς νιώθουν οι ήρωες του παραμυθιού. Για παράδειγμα η Συννεφένια ίσως νιώθει λύπη αφού βρίσκεται μακριά από την οικογένεια της, ίσως όμως νιώθει και χαρά γιατί για πρώτη φορά στη ζωή της είναι ελεύθερη. Επίσης ο Άνεμος ίσως είναι χαρούμενος γιατί κατάφερε να αποκτήσει τη Συννεφένια που τόσο επιθυμούσε, ίσως όμως αισθάνεται τύψεις αφού ο τρόπος που την κατέκτησε δεν ήταν ο σωστός (την άρπαξε μακριά από την οικογένειά της). Έτσι διαπιστώσαμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το πώς νιώθουν οι άλλοι και αυτό που μπορεί σε εμάς να προκαλεί χαρά ή λύπη μπορεί σε κάποιον άλλο να μην προκαλεί το ίδια συναισθήματα εξαιτίας των διαφορετικών συνθηκών ζωής του και των διαφορετικών αναγκών που μπορεί να έχει την κάθε χρονική στιγμή.
Προσεγγίζουμε λοιπόν μια πτυχή της διαφορετικότητας μέσα από τα διαφορετικά συναισθήματα που μπορεί να μας προκαλέσουν παρόμοιες καταστάσεις αφού ο καθένας μας είναι διαφορετικός.
Συνεχίζοντας την ανάλυση του δεύτερου μέρους του παραμυθιού, στο μάθημα "Ψιχάλες" ασχοληθήκαμε κυρίως με τους τρόπους που μπορώ να εκφράσω τα συναισθήματά μου (εκφράσεις προσώπου, στάση σώματος, λεκτική επικοινωνία) και καταλήξαμε συνδέοντας τα συμπεράσματά μας και με το προηγούμενο μάθημα ότι μπορεί να μη γνωρίζω εκ των προτέρων πώς μπορεί να αισθανθεί κάποιος σε μια κατάσταση, μπορώ όμως να διαπιστώσω τα συναισθήματά του από τις σωματικές ενδείξεις, τις εκφράσεις του, τα λόγια του.
Εκμεταλλευόμενοι τα μαθήματα "Μπλε όνειρα" και "Με πινέλα και φαντασία", που το περιεχόμενό τους σχετίζεται με πίνακες ζωγραφικής, με τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης του κάθε καλλιτέχνη αλλά και με τους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης τους από τους θεατές "κάθε άνθρωπος βλέπει στον ίδιο πίνακα διαφορετικά πράγματα", συνδέοντάς τα επίσης με την παραπάνω θεματική που αφορούσε στα συναισθήματα και εντάσσοντας τα όλα αυτά στο γενικότερο πλαίσιο του προγράμματός μας που ο κύριος άξονάς του είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας , καλέσαμε στο σχολείο μας την ομάδα "Παραμύθι από μακριά".
Η ομάδα αυτή παρουσίασε στα παιδιά πολλούς πίνακες ζωγραφικής, από διαφορετικές σχολές, η θεματική των οποίων στρεφόταν κυρίως γύρω από τα ανθρώπινα συναισθήματα. Τα παιδιά παρατηρώντας τους πίνακες, διαπίστωσαν τα συναισθήματα των προσώπων που ήταν ζωγραφισμένα. Επίσης προσπάθησαν να ανακαλύψουν τους λόγους που μπορεί να έχουν προκαλέσει αυτά τα συναισθήματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν εδώ οι διαφορετικές απόψεις που ακούστηκαν και που δείχνουν ότι διαφορετικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν ίδια συναισθήματα.
Τη διαπίστωση αυτή αν τη συσχετίσουμε με την προηγούμενη -ίδιες καταστάσεις μπορεί να προκαλέσουν διαφορετικά συναισθήματα- βοηθάμε τα παιδιά να αρχίσουν διαισθητικά να αντιλαμβάνονται τη "φυσιολογικότητα" της διαφορετικότητας που απορρέει από το γεγονός ότι απλά είμαστε μοναδικοί. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί είμαστε μοναδικοί και αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά τον κόσμο γύρω μας, αισθανόμαστε διαφορετικά, εκφραζόμαστε διαφορετικά. Επίσης τα παιδιά προχώρησαν και λίγο παραπέρα καθώς σε ορισμένους πίνακες οι φιγούρες ήταν πολύ αφηρημένες και έτσι τα παιδιά μίλησαν για τα συναισθήματα του καλλιτέχνη και το πώς αυτά αποτυπώνονται πάνω στον πίνακα ζωγραφικής.
Αρωγός σε όλη αυτή την εξερεύνηση ήταν τα τραγούδια που ακούγονταν με τη συνοδεία κιθάρας και που "έντυναν" κάποιους από τους πίνακες ζωγραφικής.
Το περιεχόμενο των τραγουδιών αυτών, τα οποία τραγουδούσε μέλος της ομάδας "Παραμύθι από μακριά", συνδεόταν άμεσα με το θέμα του πίνακα τον οποίο συνόδευαν και έτσι οι μαθητές ανακάλυψαν ότι μπορούμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας χρησιμοποιώντας διαφορετικές μορφές τέχνης (ζωγραφική, μουσική ,τραγούδι κ.ά.).
Επίσης το πρόγραμμα περιείχε βιωματικές δράσεις καθώς τα παιδιά όχι μόνο παρατήρησαν, διαπίστωσαν, εξερεύνησαν, αλλά αναπαράστησαν με τον δικό τους τρόπο τα συναισθήματα που αναγνώριζαν σε κάθε πίνακα.
Συνοψίζοντας, πιστεύω ότι μέσα από όλες αυτές τις δραστηριότητες δόθηκε η δυνατότητα στα παιδιά να διαβάσουν, να ακούσουν, να συμμετέχουν στις συζητήσεις, να εκφράσουν τη διαφορετική τους άποψη, να έρθουν σε επαφή με τις διάφορες μορφές τέχνης, να μετέχουν σε βιωματικές δράσεις. Έτσι κατάλαβαν ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος συναίσθημα, δεν υπάρχουν σωστοί και λάθος τρόποι έκφρασης, δεν υπάρχουν καλές και κακές ζωγραφιές, υπάρχουν απλά διαφορετικές, ιδέες διαφορετικές καταστάσεις, διαφορετικά συναισθήματα.
Αρχίζω να αποδέχομαι τον άλλο σημαίνει ότι αρχίζω να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα από μια διαφορετική οπτική. Για να το καταφέρω αυτό θα πρέπει να πάψω να βλέπω τον κόσμο γύρω μου έχοντας ως επίκεντρο το "εγώ" μου, αλλά να προσπαθώ να μεταφέρομαι έστω και για λίγο στη θέση του άλλου. Με αφορμή λοιπόν την παράσταση κουκλοθέατρου "Όσο πιο γρήγορα" από την ομάδα "Τα Φτερά του Μύθου" θεώρησα απαραίτητο να προετοιμάσω τους μαθητές μου σχετικά με την υπόθεση του έργου, η οποία βασίζεται στην κινηματογραφική ταινία "Τα παιδιά του Παραδείσου". Κατά τη διάρκεια λοιπόν του μαθήματος της Φιλαναγνωσίας επεξεργαστήκαμε την υπόθεση του έργου αφού πρώτα τη διάβασαν (την είχα δώσει σε απλή μορφή προκειμένου να καλλιεργήσουν και την αναγνωστική τους ικανότητα). Επίσης της συζήτησης είχε προηγηθεί η προβολή ενός δεκάλεπτου από την κινηματογραφική ταινία για να αποκτήσουν τα παιδιά μια πρώτη επαφή με τους ήρωές της και ταυτόχρονα να γνωρίσουν και άλλες μορφές τέχνης. Συζητήσαμε λοιπόν για την σημασία της "μοιρασιάς" στις ανθρώπινες σχέσεις που όμως προϋποθέτει το γεγονός ότι μεταφέρομαι στη θέση του άλλου προσπαθώντας να βρούμε από κοινού μια λύση στο πρόβλημά μας. Επίσης συζητήσαμε και το γεγονός ότι όταν μοιράζομαι, συνεργάζομαι, καταφέρνω να βρω και τη σωστή λύση στα προβλήματα και ότι τα συναισθήματα που προκαλούνται από τέτοιου είδους διαπροσωπικές σχέσεις είναι πολύ ευχάριστα.
Διαβάσαμε την ιστορία "Οι 6 τυφλοί" (Λαϊκό ινδικό παραμύθι) που πραγματεύεται την έννοια της διαφορετικής οπτικής των πραγμάτων.
Από το μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος αξιοποιήσαμε με διαθεματικό τρόπο το κεφάλαιο που αναφέρεται στον ήλιο. Διαβάσαμε το παραμύθι "Το ηλιοτρόπιο που δεν ήθελε να κοιτάζει τον ήλιο" του Ευγένιου Τριβιζά, όπου ο θεματικός του άξονας κινείται γύρω από τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργηθούν όταν όλα περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό μου. Συγκρίναμε τις δύο ιστορίες, "Όσο πιο γρήγορα" και "Το ηλιοτρόπιο που δεν ήθελε να κοιτάζει τον ήλιο" και σχολιάσαμε πώς αισθάνεσαι όταν σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου και πως αισθάνεσαι όταν δίνεις σημασία και σ’ αυτά που σκέφτεται και αισθάνεται και ο άλλος.
Στη συνέχεια φτιάξαμε τον ήλιο της φιλίας:
Οι ακτίνες του ήλιου είναι οι παλάμες των παιδιών που τις αντάλλαξαν με το διπλανό τους και του ζωγράφισαν κάτι που θεωρούσαν ότι θα τον έκανε να αισθανθεί χαρά. Βιώσανε έτσι τη χαρά του να χαρίζεις στον άλλο χαρά και ανθρώπινη ζεστασιά .
Μετά από όλα αυτά τα παιδιά απόλαυσαν πραγματικά την παράσταση του κουκλοθέατρου.
Έχοντας ισχυρή την πεποίθηση ότι η καλή ψυχική υγεία των μαθητών αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση της γνώσης, πιστεύω ότι όσα αναφέρθηκαν συμβάλλουν σημαντικά στην καλλιέργεια της προσωπικότητας των παιδιών μας.
Προσπάθησα να εμπλέξω όσο το δυνατό περισσότερες μορφές τέχνης ακολουθώντας ταυτόχρονα τη θεματική των μαθημάτων του Αναλυτικού Προγράμματος και τη στοχοθεσία που ορίζεται σε αυτά. Η προσπάθεια αυτή έγινε με σκοπό να εμπλακούν οι ίδιοι οι μαθητές στη διαδικασία μάθησης που δεν αφορά φυσικά μόνο στο γνωστικό τομέα αλλά και στον κοινωνικοσυναισθηματικό. Πιστεύω ότι η αποτελεσματικότερη εμπλοκή των μαθητών επιτυγχάνεται όταν τα γνωστικά αντικείμενα παρουσιάζονται όχι αποκομμένα από τον έξω κόσμο και μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας σχολικής αίθουσας αλλά όταν συνδέονται με άλλους τομείς έκφρασης και δημιουργίας, γιατί έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να σκέφτονται, να προσεγγίζουν και να συνθέτουν το παζλ της γνώσης που άλλωστε είναι πολύπλευρη. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο συνεχίζουμε την εκπόνηση του προγράμματός μας πιστεύοντας ότι μαθαίνουμε καλύτερα όταν το περιβάλλον μάθησης εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη, διεγείρει τη φαντασία των μαθητών, διευκολύνει τη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων και παρέχει έτσι τα κατάλληλα κίνητρα για να ανακαλύψουν οι ίδιοι τα μονοπάτια της μάθησης.
Η δασκάλα του Α3
Βλάχου Καλλιόπη
Παράσταση Κουκλοθεάτρου βασισμένη στην κινηματογραφική ταινία "Τα παιδιά του Παραδείσου" του Ματζίντ Ματζιντί, μια τρυφερή και ευαίσθητη ιστορία με πρωταγωνιστές δύο παιδιά που κατορθώνουν μέσα από την συνεργασία και την αγάπη τους να κερδίσουν με αξιοπρέπεια τον αγώνα της ζωής τους.
Η υπόθεση του έργου: Μια φορά κι έναν καιρό ζούσαν δύο μικρά αδέρφια, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Κάποια μέρα το αγόρι έχασε τα παπούτσια της αδερφής του, καθώς επέστρεφε από τον τσαγκάρη. Η οικογένειά τους ήταν πολύ φτωχή και δεν μπορούσε να αγοράσει καινούρια παπούτσια στη μικρή. Έτσι τα δυο αδέρφια αποφάσισαν να λύσουν το πρόβλημα μόνα τους. Συμφώνησαν λοιπόν να μοιράζονται τα παπούτσια του αγοριού για να πηγαίνουν στο σχολείο. Μετά από λίγο καιρό το αγόρι αποφασίζει να πάρει μέρος σε έναν μαθητικό αγώνα δρόμου, για να κερδίσει το τρίτο βραβείο, ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια. Όμως βγαίνει πρώτος...